چکیده ی عقیده به شفاعت

1- در بارگاه خداوند عزیز عزّت بخش شفاعت امری جایز است زیرا نص صریح بر این امر دلالت دارد.
2- روز قیامت حضرات انبیاء کرام، صالحین و اولیای عظام بسته به درجات خویش شفاعت خواهند کرد.
3- شفاعتی که در روز قیامت خواهد شد با اهداف زیر صورت خواهد گرفت:
( الف) تسریع در آغاز حساب و کتاب
( ب) ورود به بهشت بدون حساب و کتاب
( ج) بخشش و مغفرت گناهان
( د) تخفیف در عذاب بعضی افراد
( هـ) بخشیدن درجه ی بالاتر به برخی افراد
4- خداوند عزیز قادر مطلق نسبت به بندگان خویش مهربان و صاحب گذشت است. در بارگاه بی نیازی او مقصود از شفاعت هیچگاه نوعی جور و ستم یا جبر نیست؛ بلکه به خاطر آبروی بندگان نیک و صالح خویش و به منظور اعزاز و اکرام آنها سفارش ایشان را درمورد گنهکاران قبول خواهد فرمود.
5- بر این اساس بین نظریه ی کفّاره ی مسیحیت و شفاعت تفاوتی آشکار وجود دارد. در مسیحیت موجود، نظریه ی کفّاره این است که ( نعوذ بالله) همراه به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی ( علیه السلام) کفاره ی گناهان همه ی انسان ها داده شده است و اکنون دیگر نباید نگرانی و ترسی از گناه وجود داشته باشد؛ اما باور به شفاعتی که در اسلام وجود دارد مفهومش هرگز این نیست که گناه کردن مسلمانان با شفاعت از بین خواهد رفت و محو خواهد شد و دیگر نیازی بر انجام اعمال نیک باقی نمانده است. اگر از شفاعت این مفهوم برداشت شود این فرموده های خدایتعالی که در آن به بندگان خویش وعده ی بخشش و مغفرت داده است چگونه معنی پیدا خواهد کرد؟ از جمله این فرموده هاست که:

1- وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ {3/ 135} و کیست جز خدا که گناه خلق را بیامرزد؟
2- إِنَّ اللَّهَ لاَ یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ {سوره ی نساء، 48و 116} محققاً خدا گناه شرک را نخواهد بخشید و سوای شرک را برای هر که خواهد می بخشد.
3- لاَ تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً {39/ 53} هرگز از رحمت ( نامنتهای) خدا ناامید مباشید؛ البته خدا همه ی گناهان را ( اگر توبه کنید) خواهد بخشید.

و آیات بی شمار دیگری که در آنها خدایتعالی صفت بخشندگی و غفور بودن خویش را اعلام می فرماید. اگر ازعقیده به شفاعت بد برداشت شود، این آیات جاهای دیگری که در آنها سخن از خوف از عذاب یا امید به بخشش گناهان مطرح می شود، همه بی اعتبار می گردند. اگر بیم از عذاب یا امید به بخشش را کنار بگذاریم و از آن ها صرف نظر کنیم و تنها این وعده ی الهی را در نظر آوریم که خداوند فرموده است من تمام گناهان را خواهم بخشید، دیگر جایی برای انجام اعمال صالحه و نیک باقی نخواهد ماند. چون خداوند سبحانه و تعالی به وضوح فرموده است که من به جز شرک هر گناهی را خواهم بخشید، یا این که رحمت واسعه ی من می طلبد که بخشش و مغفرت شامل حال عموم گردد و تمامی گناهان در زمره ی آنها قرار گیرد.
لذا این سخن به ذهن می رسد که اسلام یک قانون تمام و کمال زندگی و دین اعتدال و توازن است. هر حکم شرعی بر اساس ضابطه و قانونمندی خاصی صادر و به مورد اجرا گذاشته می شود. شفاعت امری دینی و نعمتی بی بدیل است. این نعمت از سوی خدای عزیز شامل حال بندگان گنهکار و خطاکار می شود و یکی از دستاویز های بخشش و مغفرت به حساب می آید. دراین هیچ تردیدی نیست که خدایتعالی در قرآن حکیم فرموده است که هر کس را بخواهم می بخشم و هر کس را بخواهم عذاب خواهم داد. بر اساس این فرموده ی باریتعالی هیچگاه مکلف و مجاز نیستیم بگوییم آن فرد از کسانی است که خداوند بدون عذاب مورد بخشش قرار خواهد داد یا آن نفر دیگر از افرادی است که عذاب خواهد چشید. بنابراین هر بنده با خویشتن پیمان می بندد که اوامر و نواهی را به کار بندد.
[در اینجا مترجم نظری دیگر دارد. همان طور که نویسنده چند سطر پیش گفته است، هر حکم شرعی بر اساس اصول و ضابطه هایی است که نه به طور قطع و یقین، ولی تا اندازه ی زیادی جزای قیامت را برای پیروان و مؤمنان روشن می سازد. بیم و امید فردی جای خود را دارد ولی من نمی توانم گمان کنم کسی که انواع ستم ها را روا داشته ، انواع نافرمانی ها را کرده و تا حدی که توانسته در گناه غرق شده، ممکن است طبق آن قانون دیگر الهی که یغفر لمن یشاء است، مورد مغفرت الهی قرار گیرد. البته او کریم، رحیم و واسع المغفره است؛ ولی همان طور که خود نویسنده هم در فصل هایی از کتاب اشاره کرده، این استعداد و لیاقت بهره برداری از رحم، شفقت و مغفرت خداوند را ما در خود باید ایجاد کرده باشیم. کدام نبی مؤمن و صالح است که در ذهنش این تصوّر را داشته باشد که در روز قیامت، در صحرای محشر برای مثل یزیدی اجازه ی شفاعت بخواهد. و ازین یزیدها در طول تاریخ بشر فراوان بوده و هستند. بله! آن بنده ای که با خویشتن پیمان می بندد که اوامر و نواهی الهی را مراعات کند. انشاء الله زمینه را برای شفاعت شافعین در مورد گناهان خویش فراهم خواهد آورد. م]
در کنار این، به رحمت خدایتعالی و شفاعت محبوبش امیداور است و در هر حال خوف عذاب باریتعالی را با خود داشته و ازین نظر است که کسی را معلوم نیست هر فرد در شمار کدام طبقه خواهد بود.
شفاعت رسول الله ( صلی الله علیه و آله) از نظر درجه ی اعتبار برای بعضی افراد این گونه است که موجب ورود به بهشت بدون حساب و کتاب خواهد شد و برای بعضی افراد، تخفیف عذاب را در پی خواهد داشت و برای گروهی دیگر، نجات از عذاب خواهد بود. کمی پیش تر، این روایت را نیز بیان کردیم که پیامبر ( صلی الله علیه و آله) فرمودند گروهی از افرادی را که در دوزخ هستند بر خواهم گرفت و وارد بهشت خواهم نمود. اینها همان هایی بوده اند که اهل آتش بوده اند. با اندیشه در این حدیث، روشن می شود که عقیده ی شفاعت اسلام و نظریه ی کفاره ی مسیحیت با یکدیگر دو موضوع کاملاً متفاوتند. در کفّاره، اعتقاد پیروان حضرت مسیح ( علیه السلام) این است که تمام گناهانشان بخشیده خواهد شد؛ در حالی که در اعتقاد به شفاعت، باور این است که تمامی مردم، بر حسب حال، با هر کدام به طور جداگانه رفتار می شود و شفاعت شامل آن گروه از مردمانی خواهد شد که در دوزخ درحال عذاب شدن هستند. بنابراین یک مؤمن همیشه این ترس و نگرانی را دارد که به خاطر کردار و اعمال بد خویش تا مدتی در دوزخ عذاب خواهد کشید و این مرحله تا چه اندازه برایش سخت خواهد بود.
در این دنیا انسان معمولی نمی تواند سختی ها را تحمل نماید، چگونه می تواند تحمل آتش سوزان دوزخ را داشته باشد؟ آتشی که به فرموده ی باریتعالی: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلاَئِکَةٌ غِلاَظٌ شِدَادٌ لاَ یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ‌ {66/ 6} ای کسانی که ایمان آورده اید، خود را با خانواده ی خویش از آتش دوزخ نگاه دارید؛ چنان آتشی که مردم ( دل سخت کافر) و سنگ ( خارا) آتش افروز اوست و بر آن دوزخ، فرشتگانی بسیار درشت خو و دل سخت مأمورند که هرگز نافرمانی خدا را ( در اجرای قهر و غضب حق) نخواهند کرد و آنچه به آنها حکم شود انجام دهند. دراین آیه ی کریمه، گفتار از عقوبت شدید عذاب دوزخ شده است. در آن، صفت قهّاریّت خدای تبارک و تعالی اظهار شده است. همان خدایی که غفور و رحیم هم هست. هر اهل ایمان از این عذاب به دنبال پناه می گردد و ازحضور او ملتمسانه درخواست دارد تا وی را از آن نجات عطا فرماید و شفاعت حبیب پاک خویش را نصیبش فرماید.
منبع مقاله: القادری، دکتر محمد طاهر، (1390)، عقیده شفاعت، سید عبدالحسین رئیس السادات، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی- معاونت فرهنگی، چاپ اول.